توصیف عطر و هرم بویایی

بسیاری از مردم، یک عطر خوب را دوست داشته و برایشان ارزشمند است. اما تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند یک عطر را به طور دقیق توصیف کنند. رایحه‌ها هم، زبان و اصطلاحات مخصوص به خود را دارند و دانستن آن‌ها کمک می‌کند تا ظرافت‌های هنر عطر را بهتر درک کرده و بتوان آن را شرح داد. در این مقاله، اصطلاحات لایه‌های عطر، هرم بویایی را برای شما توضیح خواهیم داد.

سفر رایحه چیست؟

یکی از جذاب‌ترین بخش‌های یادگیری در مورد عطر، به «سفر رایحه» معروف است. در واقع منظور از سفر رایحه، سیر تکاملی رایحه در طول زمان می‌باشد. سازندگان عطر به طور سنتی قادر نبودند رایحه‌های شبیه به هم را برای مدت طولانی نگه دارند، بنابراین برای جبران ناپایداری و تبخیر روغن‌ها، آن‌ها را لایه لایه کردند تا با تحلیل رفتن تدریجی یک روغن، روغن بعدی آشکار شود. این نوع عطر که پس از استفاده تغییر کرده و تکامل می‌یابد، عطر غیرخطی نامیده می‌شود.

در حال حاضر با استفاده از مواد مصنوعی و فناوری پیشرفته، عطرسازان قادر به ساخت رایحه‌های خطی هستند؛ بدین معنا که از صبح تا شب بوی یکسانی خواهند داشت. با این حال، بسیاری از افراد، از استعداد هنری نهفته در رایحه‌هایی که به شکل ماهرانه‌ای با یکدیگر ترکیب شده و به آن‌ها اجازه می‌دهد به مرور زمان رشد کنند لذت می‌برند. این لایه‌های رایحه معمولا نت‌های عطر نامیده می‌شوند.

هرم بویایی

به طور کلی، ساختار یک عطر از نت‌های بالایی، نت‌های میانی و نت‌های پایینی تشکیل شده است. این ساختار، هرم بویایی نامیده می‌شود. هر نت مربوط به رایحه‌ی خاصی است که نشان‌دهنده تکامل طبیعی عطر است و در طول زمان آشکار می‌شوند. نت‌های بالایی در بالای هرم، نت‌های میانی در وسط و نت‌های پایینی در قسمت پایین هرم قرار دارند.

نت های عطر چیست؟

احتمالا هنگام استشمام عطر، متوجه تغییر طیف بویایی آن شده‌اید. همان‌طور که بالاتر نیز گفتیم، رایحه‌ی عطرها دارای لایه‌بندی بوده و هرکدام از لایه‌ها طیف بویایی خود را دارند. این لایه‌ها یا طیف‌های بویایی با نام نُت (Note) شناخته می‌شوند. همه‌ی عطرها دارای سه نُت می‌باشند:

1. نت آغازی یا اولیه یا نت بالایی (Top Notes)
2. نت میانی (Heart Notes)
3. نت پایانی یا نت پایه (Base Notes)

نت‌های بالایی اولین چیزی است که روی شما تاثیر می‌گذارد. زمان دقیق ماندگاری این نت متفاوت است، اما با یک حساب تخمینی، مدت زمانی بین 20 دقیقه تا یک ساعت می‌باشد؛ قبل از اینکه راه را برای نت میانی باز کند. نت میانی نیز در نهایت بعد از 3 تا 4 ساعت تبدیل به نت پایه می‌شود. نت‌های پایه غالبا همان‌جایی است که می‌توانید کیفیت واقعی عطر را مشاهده کنید. برندهای تقلیدی و کپی معمولا می‌توانند به وسیله‌ی نت‌های اولیه، یک تاثیر اولیه‌ی رضایت‌بخش ایجاد کنند، اما پیشرفت عطر و ساخت نت‌های میانی و پایانی برایشان مقدور نیست.

نت‌های اولیه (Top Notes)

همانند نت‌های آغازین آهنگ مورد علاقه‌تان، نت‌های بالایی عطر نیز برای جذب شما طراحی شده‌اند. این اولین احساس و تاثیری است که از عطر کسب می‌کنید. بنابراین عطرسازان باید به طور ویژه‌ای روی آن کار کنند تا ترکیب مناسب را به دست آورند. چون اگر رایحه، شما را به خود جذب نکند، احتمالا پیش از اینکه نت‌های میانی و پایانی بتوانند آشکار شوند، از آن عطر فاصله می‌گیرید.

از آنجا که نت اولیه پس از چند ساعت محو می‌شود، این نت معمولا از روغن‌های سبک‌تر تشکیل شده است. رایج‌ترین ترکیبات مورد استفاده در نت‌های آغازین شامل مرکبات (مانند لیمو، خلال پوست پرتقال و ترنج)، میوه‌های سبک (گریپ‌فروت و انواع توت‌ها) و گیاهان (مریم گلی و اسطوخودوس) می‌باشد.

نکته: آلدئیدها رایحه‌ای مصنوعی هستند که اولین بار در سال 1921 با انتشار عطر «شنل شماره 5» (Chanel #5) معرفی شد. گفته می‌شود که آلدهیدها دارای نوعی رایحه‌ی صابونی، گلدار و مرکباتی هستند.

همان‌طور که گفتیم، معرفی شما به عطر توسط نت اولیه (نت بالایی) بوده و در واقع نقطه‌ی فروش آن است. احتمالا متوجه شده‌اید که نت‌های بالایی در ابتدای لیست مواد تشکیل‌دهنده عطر و بالای هرم بویایی ذکر شده است. به عنوان مثال شناخته‌شده‌ترین عطر در جهان، یعنی عطر شنل شماره 5، دارای نت‌های اولیه‌ی یلانگ یلانگ، نرولی (اسانس بهار نارنج) و آلدهید می‌باشد. این عطر یکی از پرفروش‌ترین عطرهای جهان است.

هنگامی‌که نت‌های آغازین شروع به محو شدن می‌کنند، آن زمان است که نت‌های میانی پا به میان صحنه می‌گذارند.

نت‌های میانی (Heart Notes)

بیشتر رایحه موجود در بطری، نت‌های میانی می‌باشد. این نت که در وسط هرم بویایی قرار دارد، ماندگارتر بوده و شما با آن زندگی خواهید کرد؛ این بدین معناست که نت‌های میانی نیاز دارند تا توجه شما را به خود جلب کنند. این نت‌ها فوق‌العاده مهم هستند، چون عطر بدون قلب، یکنواخت شده و مطلقا جذاب نخواهد بود.

نت‌های میانی به راستی که شایسته‌ی نامشان هستند، چون این نت‌ها هسته‌ی عطر را تشکیل می‌دهند. آن‌ها بخشی هستند که همه چیز را در کنار هم نگه می‌دارند. نت‌های میانی در واقع نت‌های اولیه را پشتیبانی می‌کنند و مانند یک حائل و سپر برای نت‌های پایه عمل می‌کنند؛ نت‌های پایه به خودی خود چندان خوشبو نیستند.

نت میانی معمولا گرم و خوش‌ترکیب بوده و شامل رایحه‌های گلدار است، حتی اگر عطر لزوما در دسته‌ی گلدار طبقه‌بندی نشده باشد. علف لیمو، نرولی و گل یاسمن رایج‌ترین نت‌های میانی هستند. نت‌های میانی به دلیل اینکه بخش عمده‌ی کار را در بر می‌گیرند، کمی پیچیده‌تر از نت‌های اولیه هستند.

مثالی از تاثیر نت میانی

عطر «CK One» از برند «کلوین کلاین» نمونه بارز آن است. «سی کی وان» که در دهه‌ی نود وارد بازار شد انقلابی به پا کرد، چون یک عطر «تک جنسیتی» بود. مردم برای خرید آن هجوم بردند و مصرانه تقاضا داشتند که در دسته‌ی سبک اِجی (Edgy and Rebellious Style: سبکی شامل لباس‌های خاص و جالب توجه، مثلا پوشیدن کفش پاشنه‌بلند و کت چرم و رنگ‌های براق) طبقه‌بندی شوند.

CK One باید کاری می‌کرد که قبلا تقریبا انجام نشده بود؛ این کار جواب داد و افراد زیادی برای خرید آن اقدام کردند. راز این عطر که طرفداران زیادی پیدا کرد در نت‌های میانی‌اش نهفته بود. گل رز، هدیون های سیس (Hedione high cis: ترکیبی شیمیایی با بویی شبیه گل یاس)، گل بنفشه، جوز هندی و آکورد درختان سبز، افراد را جذب کرد و آن‌ها را برای مدتی طولانی معتاد خود نمود.

و سرانجام، هنگامی‌که نت‌های میانی از صحنه خارج می‌شوند، نت‌های پایه، خود را برای مرحله‌ی آخر، آشکار می‌سازند.

نت‌های پایه (Base Notes)

نت‌های پایه که در پایین هرم بویایی قرار دارد، ماندگارترین حالت را دارند و گاهی اوقات می‌توانند تا چند روز نیز باقی بمانند. از آن‌جایی‌که روغن‌های ضروری و پایه‌ی زیادی وجود ندارد که به قدر کافی قدرتمند بوده و بتواند برای مدت طولانی باقی بماند، این نت‌ها دارای تنوع کمی هستند.

معمولاً حدود 20 درصد از عطر موجود در بطری، نت‌های پایه هستند و همراه با نت‌های میانی، قسمت عمده‌ای از کار عطر را بر عهده داشته و اساس عطر را تشکیل می‌دهند.

نت‌های رایج برای ادکلن‌های مردانه عبارتند از چوب صندل، کهربا، مشک و خزه. اگر از هر یک از این روغن‌ها در نت‌های آغازی استفاده می‌شد، رایحه نامتعادل و ناخوشایند می‌بود.

شما احتمالا حدود 30 دقیقه بعد از استعمال عطر، شروع به استشمام بوی نت پایه خواهید کرد. هرچند که این بو خیلی جزئی خواهد بود و نت‌های پایه در واقع بعد از دوره‌ی تبخیر (هنگامی‌که نت‌های بالایی و میانی ناپدید و جذب پوست شدند) واقعا آشکار می‌شوند؛ سپس نت پایه برای مدت زمان طولانی باقی می‌ماند و آخرین و ماندگارترین اثری خواهد بود که شما از عطر می‌گیرید.

پل (The Bridge)

گاهی اوقات یک «نت پل» اضافه می‌شود که به دیگر نت ها کمک کند تا به صورت هموارتر باهم ترکیب شوند. نت‌های پل رایج شامل اسطوخودوس، وانیل، ویتامین E یا روغن جوجوبا می‌باشد. آن‌ها رایحه‌های ملایمی هستند که از روی پوست تبخیر نمی‌شوند.

نتیجه‌گیری

در ابتدا ممکن است احساس کنید که تغییر نت‌ها قابل درک نیست، اما وقتی بینی خود را آموزش دهید تا ظرافت‌ها را تشخیص دهد، متوجه خواهید شد که ردیابی عطرها و نحوه تغییر رایحه‌هایشان در طول زمان لذت‌بخش است. عمق و لایه‌های زیادی برای ادکلن‌ها وجود دارد که تجربه کردنش نیازمند زمان و صبر است.

توصیه می‌شود در مورد «خانواده‌ی عطرها در چرخه‌ی عطر» که در واقع ادامه‌ی همین مطلب می‌باشد را نیز مطالعه بفرمایید.

شما چقدر در مورد نت‌های عطر شناخت دارید؟ آیا شما نیز قادر به تشخیص رایحه‌ها در هرم بویایی هستید؟