نتهای عطر ترکیبات معطری هستند که برای ساختن عطر یا ادکلن استفاده میشوند و میتوانند محدودهای از گل تا مولکولهای مصنوعی را شامل شوند. آنها معمولا تحت عنوان خانوادهی عطر گروهبندی میشوند. در زیر چند خانوادهی عطر که اصلیتر هستند و در چرخه عطر نشان داده شدهاند را معرفی میکنیم.
چرخه عطر چیست؟
چرخه عطر یا چرخهی رایحه همانگونه که از نامش پیداست، نموداری دایرهای شکل است که رابطهی بین گروههای بویایی را براساس شباهتها و تفاوتهای رایحهشان نشان میدهد. در این نمودار، گروههای هممرز دارای ویژگیهای رایحهای مشترک هستند. چرخهی عطر معمولا به عنوان ابزار طبقهبندی در عطرسازی و شرابسازی استفاده میشود.
اولین نمونهی چرخهی عطر توسط عطرساز اتریشی، «پل ژلینک» (Paul Jellinek) طراحی شد و با عنوان «نمودار اثرات بو» در نسخهی آلمانی کتابش با نام «تمرین عطرسازی مدرن» در سال 1949 منتشر شد. نسخهی آخر آن توسط یک متخصص معروف عطر به نام «مایکل ادواردز» (Michael Edwards) در سال 1992 معرفی شد.
شناخت خانواده عطرها
خانوادهی عطرها در چرخهی عطر، به 4 دستهی کلی و هر کدام از آنها نیز به چند زیرگروه تقسیم شده است.
خانواده عطر گلدار (Floral Fragrance Family)
خانواده عطرهای گلدار بزرگترین و محبوبترین خانواده عطرهای زنانه هستند که در عطرهای مردانه نیز به همان اندازه محبوبیت پیدا کردهاند. این گروه میتواند تنها روی یک گل تمرکز کند و یا دستهای از رایحههای هماهنگ گل را شامل شود.
نتهای گلدار رایج: گل رز، گل یاسمن، گل سوسن، گل فرانگیپانی (پلومریا)، گل شمعدانی، گل زنبق، نعنای هندی (پچولی)
خانواده عطر شرقی (Oriental Fragrance Family)
عطرهای شرقی، پایانی اغواگر و جذاب برای جدول عطر هستند. این گروه که بر مبنای ادویهجات غنی و عجیب و غریب میباشد، عطرهایی گرم و هوسانگیز هستند. آنها میتوانند از حالت پودری تا خشک متغیر بوده و تند و گاهی اوقات حتی لذیذ یا در اصطلاح گورماند (gourmand) میباشند (گورماند یعنی ترکیبات رایحهی آنها خوراکی است). این عطرها برای افراد ساکت و آرام نیستند؛ بلکه برای اشخاص جسور و بیپروا مناسب است. عطرهای شرقی اغلب برای عطرهای عصرانه یا زمستانی آقایان محبوب هستند.
نتهای شرقی رایج: دارچین، چوب صندل، وانیل، صمغ مُرّ، انیسون (بادیان رومی)، میخک صدپر
خانواده عطر چوبی (Woody Fragrance Family)
اگر عطرهای گلدار، پایهی ثابت و استاندارد عطرهای زنانه هستند، رایحههای چوبی هم محبوبترین پایه برای ادکلنهای مردانه میباشند. در این گروه، طیف گستردهای از رایحهها وجود دارد که نعنای هندی و چوب صندل مثالهای خوبی از چوبهای گرمتر هستند. چوب سدار و علف خسخس (وِتیوِر) برای یک ادکلن خشکتر مناسب است. چوبها معمولا برای ایجاد پیچیدگی بیشتر، با نتهای اولیهی معطرِ دیگر، مانند مرکبات یا چایپر، ترکیب میشوند.
نتهای چوبی رایج: چوب صندل، چوب درخت بلوط، سدار، وتیور (علف خسخس)، نعنای هندی، کاج
خانواده عطر خنک و تازه (Fresh Fragrance Family)
تقریبا میتوان گفت خانواده عطرهای تازه و خنک، دارای بیشترین تنوع و کمترین تعریف دقیق هستند. آنها طیف وسیعی از میوهها، نتهای سبز، آبزیان، مرکبات و گیاهان خوشبو را شامل میشوند. همانطور که پیداست، این گروه برخلاف سایر دستهها، بر اساس یک ویژگی مشخص نیست، بلکه ترجیحا دارای رایحههای ارگانیک تازه و زنده میباشد. این رایحهها گرایش به محبوبیت برای عطرهای تابستانی دارند، اما نه منحصرا.
نتهای میوهای رایج: هلو، گلابی، سیب، گواوا، انبه، میوه گل ساعتی (پَشِن فروت)
نتهای سبز رایج: برگهای سبز، برگ چای، علف تازه بریده شده
نتهای آبزی رایج: رایحههای دریایی، کالون (Calone: مادهای شیمیایی با بوی تازهی ساحل دریا و یا اُزون، یا نت ضعیف گلدار و تَهبویی از پوست هندوانه)، چوب دریایی ، چوب شناور در دریا (چوب آب آورده، driftwood)
نتهای مرکبات رایج: لیمو، نرولی (اسانس بهار نارنج)، پرتقال ماندارین، لیمو ترش چهار فصل (لایم، Lime)، ترنج، گریپفروت
نتهای گیاهان معطر رایج: آویشن، رزماری، اوکالیپتوس، اسطوخودوس، مریم گلی
برای آشنایی با ترکیبات عطر میتوانید به مقالهای که در اینباره نوشته شده است رجوع نمایید.